Temel Linux Komutları Kılavuzu

Linux işletim sistemi, dünyada birçok şirket ve bireysel geliştirici tarafından tercih ediliyor. Farkında olmasak da hayatımızın hemen hemen her noktasında etkin yer buluyor. Mobil cihazlardan gömülü cihazlara hatta süper bilgisayarlar da bulunuyor. Peki, Linux’u bu kadar önemli kılan ve tercih sebebi olmasının nedenlerine gelin yakından bakalım.

Linux Nedir?

Linux, esasında birçok bileşenle bir araya gelen çekirdektir. Linus Torvalds tarafından 1991 yılında geliştirilmiştir. Peki, Torvalds’ın bir işletim sistemi geliştirme fikri nerden çıktı? Unix işletim sistemi üzerinde çalışmalarını sürdüren Torvalds, çeşitli iyileştirmeler yapmak üzere fikirlerini sunar fakat değer görmeyip reddedilir. Bunun üzerine Torvalds, herkesin katkı sunabileceği esnek ve performansı yüksek bir işletim sistemi olan Linux’u geliştirdi. İşte Linux’un hikayesi böylelikle başlamış oluyor.

Linux İşletim Sisteminin Avantajları Nedir?

• Açık kaynak
• Güvenli
• Esnek
• Performans
• Az donanım kaynağı

Bunlar aynı zamanda Linux’u diğer işletim sistemlerinden ayıran özelliklerdendir.

En Gözde Linux Dağıtımları

Linux dünyada şirketler ve programcılar tarafından sıklıkla tercih edilmektedir. Bu yüzden zaman içerisinde farklı Linux dağıtımları ortaya çıkmıştır. Kullanıcıların gereksinimlerine binaen tasarlanmış hâlihazırda yüzlerce Linux dağıtımı vardır. En popüler Linux dağıtımlarından bazıları şunlardır:

• Ubuntu
• Fedora
• Debian
• Arch Linux
• CentOS

Linux Komutları

pwd komutu, kullanıcıların mevcut çalışma dizinlerini görüntülemelerini sağlar. Bu komut ile hangi dizinde çalıştığınızı  bulabilirsiniz.

pwd

cp komutu, bir dosyayı başka bir konuma kopyalamak için kullanılır. Kullanımı aşağıdaki şekildedir:

cp kaynak_dosya hedef_dosya

ls komutu, bulunduğunuz dizindeki tüm dosya ve klasörleri listelemek için kullanılır. Bu komutun birçok parametresi vardır. ls komutunun bazı önemli parametreleri şunlardır:

• ls -l: Dosyaları boyut ve tarih bilgileriyle birlikte listeler.
• ls -a: Tüm dosyaları görüntüler.
• ls -ls: Dosyaları boyut ve tarihine göre sıralar.
• ls -lh: Dosya boyutlarını okunabilir biçimde (MB, GB, TB) gösterir.
• ls -lt: Dosyaları yaratılış ve değiştirme tarihlerine göre sıralar.

mkdir komutu, yeni bir klasör oluşturmak istediğimizde kullandığımız komuttur.

mkdir yeni_klasor

touch komutu, yeni bir dosya oluşturmak veya dosyamızın tarih ve saat bilgilerini güncellemek için kullanılır.

touch yeni_dosya.txt

rm komutu, bir dosyayı silmek için kullanılır.

rm silinecek_dosya.txt

rmdir komutu, belirtilen boş klasörü silmek için kullanılır.

rmdir silinecek_klasor

head komutu, bir dosyanın ilk birkaç satırını görüntüler.

head dosya.txt

tail komutu, bir dosyanın son birkaç satırını görüntüler.

tail dosya.txt

nano, bir dosya düzenleme editörüdür. Dosyaları düzenlemek için kullanılır.

nano dosya.txt

ps komutu, sunucuda çalışan uygulamaları görüntüler. Bu komutun birçok parametresi vardır.

ps aux

who komutu, sunucuya bağlı kullanıcıları gösterir:

who

df komutu, disk kullanım istatistiklerini gösterir.

df -h

watch komutu, istediğimiz komutun devamlı olarak çalışmasını sağlar.

watch komut

whatis komutu, belirtilen komutun ne işe yaradığını kısaca açıklar.

whatis komut

scp, güvenli dosya transferi için kullanılır. Güvenli Kopyalama Protokolü ile ilgili daha detaylı bilgiye “SCP ile Güvenli Veri Transferi Nasıl Yapılır?” yazımızdan ulaşabilirsiniz.

scp dosya kullanıcı@sunucu:/hedef_klasor

wget komutu, belirtilen URL adresinden veri çekmek için kullanılır.

wget URL

passwd komutu, kullanıcı şifresini değiştirmek için kullanılır.

passwd

reboot komutu, sunucuyu yeniden başlatır.

reboot

shutdown komutu, sunucuyu kapatır.

shutdown now

last komutu, hesabınıza yapılan en son bağlantıları gösterir.

last

zip komutu, dosyaları zip formatında sıkıştırır.

zip dosya.zip dosya1 dosya2

unzip komutu, zip dosyalarını açar.

unzip dosya.zip

uptime komutu, sunucunun çalışma süresi ve yük durumu hakkında bilgi verir.

uptime

Bu yazımızda, en çok kullanılan Linux komutlarını ve bu komutların parametrelerini detaylı bir şekilde ele aldık. Gündelik hayatımızda ne kadar farkında olmasak da işletim sistemlerinin kritik rollerde ne kadar baskın rol oynadığını gözler önüne serdik. Linux işletim sistemlerinin avantajlarına ve diğer işletim sistemlerinden ayıran noktalara değindik.